Z badań wynika, że osoby o wysokiej odporności psychicznej są bardziej optymistycznie nastawione do życia. Być może dlatego tak często spotykam się z budowaniem odporności przez różne pomysły na pozytywne myślenie. Czasami słusznie, czasami mniej, wszystko zależy od poziomu, na jakim praca się odbywa. Już wyjaśniam co mam na myśli…
Poziom boski
Uwierz, że będzie dobrze, że wszystko się jakoś poukłada. Bądź dobrej myśli. Wydawałoby się, że nic złego w takiej wierze. Daje nadzieje, podtrzymuje na duchu, łatwiej myśleć o przyszłości. Czysta statystyka pokazuje, że czasami jest lepiej, czasami gorzej w życiu. Więc kiedyś pewnie będzie lepiej. Jeżeli dodamy do tego kwestię perspektywy mamy duże szanse, że się sprawdzi (w tym miesiącu nawet dwa dni nie pracował wieczorem po godzinach, tylko raz się upił, uderzył tylko raz – znaczy się jest lepiej).
Zapewne znajdzie się kilka osób, których życie będzie potwierdzeniem, że takie myślenie wystarczy, by było lepiej (na statystyce musi). Raczej nie wkładały rąk do maszynki do mielenia mięsa, by sprawdzić jak dobrze będzie, ale przy takiej masie ludzi będą tacy, którym okoliczności będą sprzyjać. Niech mają jak najlepiej, ja jednak skupię się na tych, którzy trafiają do mnie coraz bardziej sfrustrowani. Wciąż chcą głęboko wierzyć, że będzie dobrze, że szef zmądrzeje (albo go zmienią), firma zmieni stosunek do pracownika, on przestanie pić, ona czepiać się o wszystko (wiem, przykłady stereotypowe – kto chce, niech płci sobie pozamienia), lepiej jednak nie jest. A frustracja rośnie. Bezradność rośnie. Pewność siebie spada. Poczucie sprawczości spada. Części z tych osób nawet trudno odmówić zaangażowania. Starają się coś robić. Niestety głównie skupiają się na tym, jak przetrwać, mniej się stresować, lepiej relaksować lub po prosty mieć pełen barek wieczorem. Zmieniać nic nie muszą – przecież w końcu będzie dobrze.
Tak rozumiane pozytywne myślenie może powodować, że ludzie dłużej tkwią w toksycznym środowisku. Czasami robią więcej tego samego, co robili wierząc, że kiedyś rezultat będzie inny. Czasami nie chce im się już robić nic więcej. Dłuższe trwanie w takim stanie prawdopodobnie będzie powodowało obniżenie odporności psychicznej zamiast ją wzmacniać.
Są techniki, które pozwalają przetrwać dłużej: wizualizacje przyszłości, zawijanie się w nieprzepuszczalny kokon itd. Sam niektóre stosuję – są rewelacyjne jako narzędzie, które pozwala zebrać siły, by zmierzyć się z problemem. Gorzej, jeżeli służą do ucieczki. Zawijam się w kokon, to mnie nie dotyczy, nie moja sprawa. I tak przy każdej kolejnej kłótni. Nawet da się z tym żyć…
Takie podejście może skłaniać do uciekania od problemów zamiast ich rozwiązywania.
Poziom cudotwórców
Ci, którym nieco bliżej jest do ziemi, zauważyli (lub ktoś im podpowiedział), że wpływ mogą mieć tylko na siebie – zmiana w otoczeniu może (ale nie musi) być tego wypadkową. Więc głęboko wierzą, że sobie poradzą. Do tej pory zawsze sobie radzili – jak byli w czarnej d… rodzice (silne plecy w firmie) pomogli. Albo potrafili świetnie zatuszować swoją odpowiedzialność. Podejście to najczęściej obserwowane jest przeze minie u „młodych wilków”. Dzięki rodzicom, filmikom na YTB lub edukacji książkowej uwierzyli, że są rewelacyjni nawet jak są przeciętni, że błędami nie należy się przejmować, trzeba mierzyć wysoko.
Pół biedy, kiedy są myślący, potrafią wyciągać wnioski, uczyć się na własnych błędach lub trafią na kogoś, kto im w tym pomoże. Gorzej, jeżeli przechodzą od wpadki do wpadki wniosków nie wyciągając. Bezczelność mylą z odwagą, uczciwość naciągają prawami rynku i jakoś idzie. Z czasem wyrastają z nich stare wilki, które wiedzą, jak się ustawić, by w razie czego było na kogoś innego (lub przynajmniej rozmyć odpowiedzialność). Jeszcze bardziej utwierdzone w swojej zajeb…
Nie chcę tu prawić kazań odnośnie etyki biznesu – chodzi mi jedynie o pokazanie pewnych mechanizmów, które obserwuję. Opisane osoby mogą wyglądać na odporne psychicznie, ale często są tylko pewne siebie, a to zupełnie co innego. De facto weryfikują to dopiero sytuacje trudne, do których nie są przygotowani (np. pandemia). W tym przypadku frustracja, panika, pojawiają się szybciej niż u „bogów”. Oni nie czekają na to, że kiedyś będzie lepiej – to ich cudowne rączki powinny sprawić cud. Osoby takie chętniej też będą brały zadania do których zupełnie nie są przygotowane. I będą miały tendencję do tuszowania swojej niekompetencji tak długo, aż znajdą pretekst, by zwalić winę na innych. Często dla organizacji/partnera niejednokrotnie trwa to zbyt długo.
Wiara w to, że sobie poradzimy, jest bardzo pożyteczną postawą. Pytanie na czym jest oparta? Czy jedynie na wierze wyniesionej ze sloganów rozwojowych? Na kilku sukcesach? Realnym doświadczeniu mierzenia się z trudnymi decyzjami, sytuacjami?
Poziom ludzki
Najbliżej do ziemi tym, którzy pozytywne myślenie, wiarę w to, że sobie poradzą, opierają na realnych doświadczeniach wychodzenia z trudnych sytuacji życiowych i wniosków z nich płynących. Wierzę, że niezależnie od tego, co się wydarzy dookoła poradzę sobie, bo już nie raz sobie radziłem/radziłam. I nie boję się tego, choć nie zawsze na końcu były fajerwerki i szampan. Mam kilka przykładów decyzji życiowych, które były porażką od początku do końca. Niektóre powtórzyłem nawet kilka razy, zanim wyciągnąłem wnioski. Sukcesem jest to, że je wyciągnąłem (i tej wersji będę się trzymał, dopóki nie wyciągnę innych 🙂
Szukając metafory. Mogę pływać po oceanie. Czasami jest ciężko, ale znam wody, wiatry, łódź, swoje możliwości. Znam też zagrożenie. Niejeden sztorm przeżyłem. Nieważne, czy łódź jest małym żaglowcem czy wielkim tankowcem (choć podobno na tankowcu mniej buja i jest cieplej), mam ster w rękach i wierze, że finalnie zawinę do portu. Mogę być pasażerem, za każdym razem opłacić bilet na rejs. Czasem pogoda jest lepsza, czasem gorsza, ale zawsze dopływałem do portu. Na kim będzie opierać się Twoje pozytywne myślenie w czasie sztormu? Które będzie bardziej uzasadnione?
Podsumowanie
Pracując nad budowaniem odporności psychicznej warto sprowadzić rozmowę (autorefleksję) do poziomu ludzkiego. Niejednokrotnie wymaga to wiele wysiłku. Wyciąganie pozytywów z sytuacji trudnej w momencie, kiedy jeszcze nie jest zakończona, przypomina wmawianie sobie, że „nie boli” w trakcie operacji wyrostka na żywca. Do tego, co zamknięte, ludzie czasami nie chcą wracać. Szczególnie jak zamknęli je na chwilę przed dostrzeżeniem budujących wniosków. Niektórym prościej myśleć pozytywnie bez opierania się na faktach, bo boją się, że niewiele pozytywnego tam znajdą. Moje doświadczenia pokazują, że osoby, które dobrze odrobią pracę domową pomimo tych przeszkód, wychodzą z tego dużo silniejsze mentalnie.
Wiem, że to, co napisałem, dla wielu z czytelników będzie mocno przerysowane. I dobrze. Taki był cel. W przerysowaniu łatwiej zauważyć mechanizm, może nawet kawałek siebie.
I żeby nie było – jestem bardzo pozytywnie nastawiony do pozytywnego myślenia. Wierzę, że będzie dobrze. Optymistyczne podejście czyni moje życie przyjemniejszym. Z każdym kolejnym przeżytym rokiem mój optymizm wzrasta. I zawsze pamiętam z czego to wynika 🙂
Już sama próba zdefiniowania słowa empatia sprawia normalnemu zjadaczowi chleba pewne problemy, a jeśli dodamy jeszcze słowo społeczna, to pojęcie staje się mocno mgliste.
Otóż, empatia społeczna, to narzędzie do budowania sobie zdrowego i trwałego autorytetu na fundamencie wzajemnego szacunku z ludźmi. I to niezależnie od ich, czy Twojego poziomu odporności psychicznej.
Jej zrozumienie wydaje się ważne szczególnie dla liderów i menadżerów, których zadaniem jest budowanie kultury organizacyjnej opartej na fundamencie bezpieczeństwa psychologicznego.
Bezpieczeństwo psychologiczne
Co to jest bezpieczeństwo psychologiczne? Posłużmy się opisem profesor Harvardu Amy Edmundson:
„…. tworzy klimat zespołowy, w którym ludzie są zachęcani do nieustraszonego podejmowania ryzyka i pielęgnuje wzajemne zaufanie, wsparcie i szacunek. W rezultacie pracownicy nie odczuwają potrzeby cenzurowania samych siebie przed rozmową i nie boją się mówić. ”
Jest to ważny wymiar różnorodności i integracji, w którym staramy się zająć „niewidzialnymi” blokadami zaangażowania w relacje z innymi tylko dlatego, że nie myślą w ten sam sposób, co my.
Empatia społeczna
Wyjaśnijmy na czym ta empatia społeczna polega, używając słów niekwestionowanego, ale chyba już słabo pamiętanego, autorytetu biznesowego, jakim niewątpliwie był Henry Ford. Tak, to ten sam, który jako pierwszy produkował jeden rodzaj samochodu i w dodatku, w tym samym, czarnym kolorze.
„Jeżeli istnieje jakiś jeden sekret sukcesu, to jest to umiejętność przyjmowania cudzego punktu widzenia i patrzenia z tej perspektywy z równą łatwością jak z własnej: – Henry Ford
To dosyć prosta zasada i wydawać się może, że nic nie powstrzyma dorosłego, wykształconego i doświadczonego człowiek w jej stosowaniu. Niestety praktyka komunikacyjna pokazuje coś innego.
Głównym problemem wydaje się tutaj walka o prawdę. Prawda to nasza subiektywna opinia dotycząca jakiegoś faktu. Jest to ocena tego faktu. Oceniamy go przez bardzo wiele filtrów nazywanych tutaj dla uproszczenia „naszą perspektywą”. Za każdym razem, wchodząc w komunikacyjną relacje z innym człowiekiem, opisujemy rzeczywistość z naszej, jedynie słusznej perspektywy. Słuchając innych, również przetwarzamy informację zgodnie z tym, jak widzimy świat. Zgodnie z naszym doświadczeniem, wiedzą, przekonaniami, wartościami. Zgodnie z tym, co uważamy za prawdę.
Ta prawda często jest wzmacniania naszą odpornością psychiczną. I tak menadżer, lub inny zjadacz chleba, który jest wysokoodporny rzadko kiedy ma świadomość, że należy do 16% populacji, którzy świat postrzegają w podobny sposób. Czyli na 100 osób tylko 16 będzie patrzeć na wyzwania, stres, presję i zmiany w podobny do niego sposób. Pozostałe 84 osoby z tej są inne. Mogą mieć więcej obaw, odczuwać niepokój, nie mieć odwagi, nie chcieć uczyć się nowych rzeczy, bo te stare wcale z ich perspektywy nie są gorsze.
Co z tego wynika? Otóż, nasz interlokutor, ma również swoją perspektywę, przez którą ocenia dokładnie ten sam fakt. Jeżeli obie strony okopią się na swoich pozycjach, to bardzo szybko komunikacja zamieni się najpierw w spór, później w konflikt, a skończy kłótnią, albo nawet awanturą. Nie będzie wygranych. Nie będzie relacji. Mój pierwszy nauczycie sprzedaży, doświadczony singapurski chińczyk, powiedział mi kiedyś „albo walczysz o racje, albo budujesz relacje”.
Zasadą empatii społecznej jest to, że niezależnie od tego, jak bardzo to, co mówi rozmówca, jest dla ciebie dziwne, zrób sobie i jemu przysługę i zaakceptuj to, co powiedział. Skoro on tak mówi, to znaczy, że z jego perspektywy świat, rzeczywistość, problem, tak właśnie wygląda. Nie musisz tego rozumieć. Po prostu nie podważaj, nie walcz o swoją perspektywę, przyjmij, że dla niego tak właśnie jest. Taka bezwarunkowa akceptacja to podstawa do budowania wzajemnego szacunku. Zaakceptuj nie oceniając i pokaż swoją. To uruchamia (przeważnie) bardzo silną regułę wpływu społecznego, jaką jest reguła wzajemności. Unikaj protekcjonalności. Nie używaj słowa „ale”. Dzięki temu możecie obejrzeć zagadnienie, problem, fakt, z każdej perspektywy i wypracować sobie wspólne co do niego stanowisko. Waszą wspólna prawdę. Pewnie w trakcie tej drogi, każdy z was z czegoś zrezygnuje, ale jednocześnie zdobędzie coś, czego inaczej by nie zdobył, nie zobaczył. Poza tym, będziecie działać razem, pogłębiając relację opartą na akceptującym szacunku. I bardzo często znajdziecie rozwiązanie, które okażę się realną wartością dodaną, a nie kompromisem, unieszczęśliwiającym jednakowo obie strony.
I tutaj warto wykorzystywać korzyści z bycia odpornym psychicznie menadżerem. Wykorzystać swoją siłę i wszystko to, co za nią stoi, aby budować taką przestrzeń (kulturę) by, każdy w organizacji mógł śmiało mówić o tym, co jest dla niego ważne, takimi słowami jakimi chce, a nie takimi, jakie zakłada, że będą dobrze przyjęte.
Literatura: Elliot Aronson, Carol Tavris: Błądzą wszyscy (ale nie ja). Dlaczego usprawiedliwiamy głupie poglądy, złe decyzje i szkodliwe działania.
Dopadła mnie z zaskoczenia. Byłem w trakcie rozmowy z dobrą znajomą. Zaangażowaną, odpowiedzialną i… bardzo zmęczoną pracą. Właśnie proponowałem: “Kundzia, siedzę w tej odporności, zrób sobie test, pogadamy co za nim może stać, może gdzieś, coś, jakoś Ci się poukłada w głowie co dalej”. A ona na to (bezczelna): “Norbert czytałam już kiedyś o tym i to chyba nie dla mnie. Nie chcę móc więcej zapierdzielać. Tęsknię za spokojem.” Najpierw mnie zamurowało a potem mnie dopadła… myśl: “Skąd do diabła pomysł, że ma więcej zapierdzielać? Że budowanie odporności jest po to, by móc pracować więcej?” *
Przejrzałem artykuły w sieci, przejrzałem co sam do tej pory napisałem i przestałem się Kundzi dziwić. Najwięcej materiału odnosi się do stresu, biznesu liderów i ich efektywności w sytuacjach trudnych (+ sportu). Prawdopodobnie dlatego, że biznes chętnie inwestuje obecnie w odporność a ludzie gotowi są przetestować różne rozwiązania by być w tym biznesie “bardziej”. Cokolwiek by to bardziej oznaczało. Nic dziwnego więc, że materiały pisane pod takiego klienta skupiają się głównie na aspektach efektywności biznesowej lub radzenia sobie z pandemią, co może mocno zaburzać rozumienie sensu pracy nad odpornością psychiczną. Już tłumaczę co mam na myśli.
Zacznijmy od metafory
Pomyśl o dbałości o odporność psychiczną jak o dbałości o sprawność fizyczną. Ludzie dbają o nią z różnych powodów: chcą czuć się dobrze, mieć więcej energii, dokopać sąsiadowi spod 3, móc sprawniej rywalizować na boisku, atrakcyjnie wyglądać, rzadziej chorować itd. Są tacy, którym “Bozia dała” i naturalnie są szybsi, szczuplejsi, odporniejsi na choroby. Inni muszą się napracować. Jedzą więc tyko zielone lub kolorowe, takie, które kiedyś chodziło lub nigdy się nie poruszało. Biegają, chodzą na siłownię, grają w koszykówkę, jeżdżą na rowerze, rozciągają się, ćwiczą z trenerem personalnym itd. Cel osiągają lub nie, ale niezależnie od tego podnosi się ich ogólna sprawność i wydolność. Łatwiej im wejść na 4 piętro bez zadyszki, dźwignąć 30 kilowe pudło bez ryzyka przepukliny czy po prostu budzić się rano pełnymi energii. Wyzwania, które kiedyś były trudne – wydają się bardziej osiągalne lub wręcz niezauważalne. Chętniej wsiądą na rower, zrobią dłuższy spacer. Z drugiej strony budowanie sprawności fizycznej w sposób nieprzemyślany zwiększa ryzyko nadmiernego wyczerpania, kontuzji. Efekt wtedy jest daleki od pożądanego.
Analogia.
Każdego dnia ludzie mierzą się z tysiącem mniejszych lub większych wyzwań. Począwszy od umeblowania mieszkania (znam takich co spać przez to nie mogą) poprzez wychowanie dzieci, konflikty rodzinne, utratę pracy, rozwód, po walkę z chorobą, nagłym kalectwem, śmiercią bliskich. Radzą sobie z tym lepiej lub gorzej. W tej samej sytuacji jedni się załamują, wypalają, targają nimi emocje – inni wyciągają wnioski i idą dalej, niejednokrotnie z optymizmem. Część z tego podejścia jest wynikową genów, ale znakomita większość bardziej lub mniej świadomego ćwiczenia swojej psychiki. Podobnie jak formy fizycznej. Obszar pracy tylko się zmienia. Zamiast nad zawartością talerza, techniką biegu i elastycznością pracujesz nad postrzeganiem rzeczywistości, siebie i otoczenia. Możesz to robić “na czuja”, możesz też świadomie pracować nad wzmacnianiem poszczególnych obszarów odporności (np. na bazie modelu 4C o którym pisałem tutaj).
Dzięki odpowiednio rozwiniętej odporności psychicznej zmiany, sytuacje potencjalnie stresowe, trudne nie wywołują takiego lęku, bezradności, frustracji. Łatwiej podejmować jest trudne decyzje. Podobnie jak konieczność przebiegnięcia 15km nie wywołuje paniki u sprawnej fizycznie osoby. Wie, że sobie poradzi.
Skąd w tym biznes?
Raz jeszcze odwołam się do sprawności fizycznej. Koreluje ona z efektywnością biznesową. Osoby sprawne korzystają mniej ze zwolnień lekarskich, są bardziej energiczne, proaktywne, wolniej się męczą. Nie bez powodu karnety na zajęcia sportowe są jednymi z bardziej popularnych benefitów. Czy to oznacza, że osoby sprawne fizycznie muszą pracować ciężej? Że praca jest dla nich cięższa? I czy sensowne jest myślenie o sprawności fizycznej tylko w kontekście “by móc pracować ciężej? W przypadku rozwijania odporności psychicznej efekty których można się spodziewać to m.in: lepsze działanie pod presją, szybsze dochodzenie do siebie po porażkach, więcej optymizmu, lepszy sen, subiektywnie lepsze zadowolenie z życia, większa swoboda w podejmowaniu wyzwań wiążących się z wysokimi konsekwencjami (i radzeniu sobie z nimi). Efekty te będą widoczne we wszystkich codziennych działaniach – nie tylko w pracy.
Badania pokazują, że osoby o wysokiej odporności psychicznej potrafią wziąć na siebie więcej i udźwignąć odpowiedzialność (zarówno porażki jak i sukcesu). Niejednokrotnie właśnie dlatego, że potrafią odmawiać, stawiać granice, nazywać cele, przez co pracują nie tyle ciężej co mądrzej.
Na co dzień może nie widać.
W codziennym życiu niska sprawność fizyczna wielu osobom nie przeszkadza w szczęśliwym życiu. W domu mają wygodne fotele, na parter jeżdżą widną, do sklepu samochodem, sport największą frajdę sprawia im w TV a pięciominutowy spacer jest wystarczającym wyzwaniem fizycznym po którym można nagrodzić się lodami. Gorzej kiedy nagle z różnych powodów trzeba się wysilić, coś dźwignąć. To z tych widocznych konsekwencji, bo zwyrodnienia kręgosłupa czy stany zapalne wątroby wychodzą dopiero po latach.
Bez świadomej pracy z odpornością psychiczną też da się szczęśliwie żyć. Nawet przy niskiej odporności. Jej przydatność docenimy przede wszystkim wtedy, kiedy przyjdzie nam się zmierzyć z niespodziewaną, trudną sytuacją, ważną zmianą życiową, presją, konfrontacją z innymi. Zauważą to nawet bardziej inni niż my – bo my po prostu coś z tym zrobimy.
Rozwiązania na szybko
W 2018 roku przeprowadziliśmy z Wojtkiem Gradem 12 spotkań coachingowych (1 spotkanie na osobę) opartych o strukturę pracy z odpornością. Rozmowy toczyły się wokół problemu zdefiniowanego przez klienta ale głównym celem było poszerzenie percepcji problemu/wyzwania w odniesieniu do poszczególnych obszarów odporności:
podejmowania ryzyka
wyciągania wniosków z doświadczeń
konsekwencji w działaniu
świadomości/definicji celu
pewności siebie
gotowości do rozmawiania o sprawach ważnych
poczucia wpływu na rozwiązanie problemu
zarządzania emocjami.
W 10 przypadkach efektem było odnalezienie własnego wpływu, silne wnioski odnośnie tego, co klienci mogą/chcą zrobić, zmniejszenie stresu towarzyszącemu myśleniu o problemie i działaniach, które za nim stoją, zwiększenie optymizmu co do oczekiwanych efektów. W dwóch pozostałych okazało się, że problem był wymyślony (klient chciał sprawdzić jak to będzie). Nie twierdzę, że oznacza to 100% skuteczności podejścia – jedynie, że może stanowić dobrą podstawę do systemowej pracy rozwojowej. W wielu przypadkach można taką pracę wykonać samodzielnie. „Trener personalny” przydaje się, kiedy zapętlamy się w swoim myśleniu, nie dostrzegając nowych możliwości. Ułatwia identyfikację martwych pól, rozbijanie założeń, blokujących przekonań.
Zaznaczam, że jest to przykład zmiany postrzegania swoich możliwości w odniesieniu do konkretnego problemu. Nie oznacza on zbudowania odporności jako takiej (tak jak dobra rozgrzewka pozwala lepiej wykonać ćwiczenie fizyczne). Trwalsza zmiana przekładająca się na inne obszary życia wymaga regularnych ćwiczeń.
A Kundzia?
Wracając do Kundzi. Nie dziwię się, że nie chce więcej zapierdzielać. Nie mam jednak przekonania, że dążenie do wolniejszego biegania da jej święty spokój. Dzisiejsze zmęczenie nie jest dziełem jednorazowego przypadku. Zgadzała się na codzienny mentalny maraton (nawet jak w rozmowach między znajomymi twierdziła inaczej). Może dlatego, że uznała, że tak musi, może chciała coś sobie/innym udowodnić, może bała się konsekwencji postawienia granic a może ich nawet nie nazwała. Po prostu ciężko, solidnie pracowała, aż doszła do miejsca, w którym jedynym pomysłem jest – ucieknę albo padnę. Może uciec od sytuacji, trudniej uciec od siebie. Jest młoda i chce mieć poczucie sensu tego co robi. Nie sądzę by chciała siedzieć w domu na cudzym garnuszku. Prawdopodobieństwo tego, że będzie się mierzyć z najróżniejszymi naciskami, oczekiwaniami jest duże.
Nie twierdzę, że spojrzenie na sytuację i przyszłość przez pryzmat świadomego budowania odporności jest jedynym rozwiązaniem, ale rozwiązaniem wartym uwagi. Szczególnie jeżeli nie chce się pracować więcej tylko sensowniej.
*Dla bardziej dociekliwych – tak, zapytałem również o to Kundzię – nie umiała odpowiedzieć skąd jej się to powiązało, ale obiecała, że poczyta raz jeszcze.
Brytyjscy psychiatrzy i psychologowie pokusili się o przekrojowe badanie dotyczące zależności pomiędzy odpornością psychiczna a zdrowiem psychicznym podczas pandemii
Poniże główne najistotniejsze wnioski:
We wszystkich próbach badawczych, objawy depresji, lęku i stresu były mniej nasilone u osób Odpornych Psychicznie (MT)
Odporność Psychiczna (MT) miała moderujący wpływ na znaczenie statusu zatrudnienia dla zdrowia psychicznego badanych
Obecne ustalenia sugerują, że MT może być podatna na wpływ środowiska. Chociaż przekrojowy projekt badania nie mógł jednoznacznie udowodnić, że zmiany w statusie zatrudnienia miały bezpośredni wpływ na MT,
Porównanie pomiędzy grupami statusu zatrudnienia wykazało, że ci, którzy stracili pracę/biznes lub zostali zwolnieni z pracy, wykazywali niższy poziom MT niż ci, którzy pracę utrzymali.
Nagła utrata zatrudnienia może mieć negatywny wpływ na postrzegany przez jednostkę poziom kontroli nad własnym życiem i wiarę we własne możliwości.
Wcześniejsze badania wspierają koncepcję MT jako cechy dynamicznej, jednak zmiany w MT były zazwyczaj mierzone w odniesieniu do wzrostu w czasie niniejsze badanie sugeruje, że MT może być również podatna na regresję.
Związek między MT a stresem można wyjaśnić za pomocą poznawczo-transakcyjnej teorii stresu. Zgodnie z tym modelem stres jest wywoływany, gdy postrzegane wymagania sytuacji przewyższają zdolność jednostki do radzenia sobie ze stresorem
Osoby odporne psychicznie mogą postrzegać wydarzenia jako mniej stresujące, ponieważ uważają, że mają większą kontrolę nad sytuacją, są bardziej zdolne do zachowania zaangażowania pod wpływem stresu i lepiej przygotowane do przezwyciężenia problemu
Peter Clough zdefiniowali element wyzwania w MT jako zdolność do postrzegania problematycznych wydarzeń raczej jako wyzwania niż zagrożenia.
Te same cechy, które pozwalają osobom odpornym psychicznie postrzegać sytuacje zagrażające jako mniej stresujące, mogą również zmniejszyć poziom odczuwanego przez nie niepokoju.
Osoby odporne psychicznie, mające większą wiarę we własne możliwości i postrzegające kontrolę nad stresującymi wydarzeniami, rzadziej martwią się lub okazują strach z ich powodu.
Potencjał poprawy odporności psychicznej został dowiedziony poprzez praktykę kliniczną w kontekście sportu.
Trening umiejętności psychologicznych z powodzeniem wykorzystuje rutynowe czynności trenerskie (w tym na przykład: wyznaczanie celów, wizualizację, relaksację i zatrzymanie myśli) do wzmocnienia cech psychologicznych, które stanowią podstawę MT (tj. poczucia wpływu, poczucia własnej wartości, poczucia własnej skuteczności, optymizmu, pozytywnego afektu)
Trening taki mogłyby zatem zapewnić osobom podatnym na stres, depresję i lęk w czasie pandemii. niezbędne warunki psychologiczne do utrzymania odporności emocjonalnej. Wynika to z faktu, że wymienione wyżej cechy MT nie są kompatybilne z objawami stresu i depresji (np. drażliwość i poczucie beznadziejności) i jako takie mogą łagodzić negatywne skutki pandemii.
Praktyczne implikacje tych ustaleń podkreślają potencjał interwencji opartych na MT, które mogą być wykorzystane jako środek zwiększający odporność jednostek na negatywne skutki pandemii dla zdrowia psychicznego.
Refleksje
Interesującym jest, na ile wyniki badań potwierdzają się na innych, niż brytyjskie terytoriach? Wszak to już nawet nie jest Unia Europejska. Może oni na tej wyspie są jacyś bardziej… ?
Mówiąc poważnie, głęboko wierzę, że wzmacnianie odporności psychicznej u ludzi miało, ma i będzie miało sens. Wierzyłem w to nawet przed covidową katastrofą.
Niestety na MT nie ma pigułki. Podobnie jak na covid. Trzeba się szczepić, poprzez dostarczanie sobie różnych wyzwań. Takich z pogranicza własnej spójności. Spoza strefy komfortu. W ten sposób dostarczając sobie nowych bodźców i kontekstów poznawczych i behawioralnych, krok po kroku wypracowujemy odporność. Uczymy się zwinności w podejściu do wszechogarniających zmian. Budujemy strategię nie tylko przetrwania, ale tego jak wykorzystując ciągle zmieniające się warunki i zasad, by móc się dalej rozwijać i żyć tak jak chcemy żyć.
Wyniki badań są również ważnym przesłaniem i informacją do organizacji, menadżerów i liderów. Czy tego chcą, czy nie, to właśnie oni tworzą kulturę organizacji. Kultura ta, może inspirować ludzi do budowania odporności psychicznej. Będzie to jednak możliwe tylko wtedy gdy liderzy zaczną się świadomie przyglądać i poprzez konkretne działania rozwijać własną odporność psychiczną tak, by ludzie za których są odpowiedzialni w tym, co się dookoła nich dzisiaj dzieje, widzieli również szanse na rozwój a nie tylko zagrożenia, by uświadomili, że wpływu na sytuację nie maja ale maja wpływ na własne reakcje na tę sytuacje, żeby zaczęli budować sobie poczucie własnej skuteczności w nowych kontekstach i w ten sposób poprzez budowania poczucia własnej wartości wpływać na poziom pewności siebie.
Żeby to robić ważne jest jedno. Liderzy musza zacząć od siebie. Od uświadomienia sobie jakie czynniki wpływają na ich odporność psychiczną
Informacje dodatkowe:
MTQ48 i MTQPlus są miarami Odporności Psychicznej opracowanymi przez Douga Strycharczyka, CEO AQR International we współpracy z profesorem Peterem Cloughem i doktorem Johnem Perrym.
Aby uzyskać informacje na temat miar MTQ i programów rozwojowych w Polsce, skontaktuj się z: wojtek@bona-fide.com.pl
Informacji na temat opisanego badań udziela Dara Mojtahedi pod adresem d.mojtahedi@hud.ac.uk.
Nie jest celem tego artykułu wgłębianie się w pojęcie stresu i stresorów.
Zainteresowanych zapraszam na strony od 24 do 35 książki „Odporność psychiczna. Strategie i narzędzia rozwoju ”napisanej przez duet Strycharczyk & Clough.
Nie jest naszą intencją budowanie przekonania, że używane przez nas metody są jedynie słuszne i najwłaściwsze. To studium przypadku pokazuje tylko, w jaki sposób zastosować nam narzędzia i sposoby i aby rozwiązać problem i przedstawić klientowi rozwiązania.
Wprowadzenie:
Udało nam się przekonać obu klientów do tego, że zanim podamy paraceta coś tam reklam (wystarczy wystarczy wziąć odpowiednio dużo magnezu, aby nie mieć problemu ze stresem), to postaramy się dokładniejszymi badaniami, zdiagnozować przyczynę widocznych na zewnątrz zachowań pracowników.
Zaproponowaliśmy badanie członków obu zespołów arkuszem do badania odporności psychicznej MTQ48 . Badanie to pozwala na generowanie, oprócz raportów indywidualnej odporności psychicznej uczestników, na przyjrzenie się odporności całego zespołu, dzięki raportom grupowym
Diagnoza Zespół Alfa
Ogólna odporność psychiczna Zespołu Alfa (pracownicy Biura Obsługi Klienta):
Rycina 1. Rozkład wyników ogólnej odporności psychicznej badanej grupy Zespołu Alfa (średni wynik – 5,4)
Jak wynika z raportu poziom odporności psychicznej zespołu zbliżony jest do 5,5 czyli oscyluje przy średniej populacyjnej. Najnormalniejsi ludzie na świecie mówiąc z przymrużeniem oka. Ale skoro tak, to ogólny obraz poziomu odporności psychicznej zespołu zbyt wielu informacji do diagnozy potrzeb nie dodaje.
Analizując wyniki dalej, najbardziej wartościowe dla postawienia diagnozy informacje znaleźliśmy w skali pewność siebie .
Ogólnie, skala ta pokazuje, jak radzimy sobie z niepowodzeniami lub wyzwaniami, które mogą zakończyć się porażką. Skala ta mierzy ile mamy wiary w to, że jesteśmy w stanie ukończyć trudne z naszego punktu widzenia zadania obarczone ryzykiem niepowodzenia oraz wewnętrznej siły, aby w razie czego bronić swoich racji, często będą zmuszonym przekonywać do naszego rozwiązania innych ludzi. Jakby na to nie patrzeć wygląda na to, że są to rutynowe dla pracowników biura obsługi klienta, działania
Rycina 2. Rozkład wyników odporności odporności psychicznej w podskali badanie siebie (średnia 5,25)
O ile w ogólnym obrazie pewności siebie, (średnia zbliżona do standardowej 5,5) nie zauważyliśmy niczego niestandardowo inspirującego, to analiza jednej z jej dwóch podskal daje ciekawy obraz związany z efektywnością działań Zespołu Alfa.
Rycina 3. Rozkład wyników odporności badania odporności psychicznej w podskali pewność siebie w relacjach interpersonalnych (średnia 4,45)
W podskali pewność siebie w relacjach interpersonalnych wynik Zespołu Alfa wynik jest dużo niższy i wynosi tylko 4,45. Aż 16 osób z 20 ma wynik niższy niż średnia populacyjna.
Warto jeszcze raz podkreślić że pewność siebie w relacjach interpersonalnych to siła, dzięki której możemy sobie radzić miedzy innymi z takimi wyzwaniami werbalnymi, jak krytyka naszych działań, nieprzychylnymi uwagami, podważaniem kompetencji i doświadczenia, werbalną agresją. Słyszał ktoś może o BOK-u, do którego dzwonią głównie zadowoleni klienci, żeby podziękować za wspaniałe rozwiązanie ich problemów i spytać się dokąd przesłać kwiaty??
Nasze rekomendacje
Na podstawie tej diagnozy rekomendowaliśmy następujące działania:
Sesje rozwojowej informacji zwrotnej dla każdego pliku zespołu
W trakcie sesji użyliśmy kart Oceny Indywidualnego Typu Osobowości AQR – dzięki czemu, uczestnik mógł lepiej zrozumieć własne potrzeby i zachowania, a my mogliśmy lepiej określić i zidentyfikować niezbędne metody szkoleniowe
Podczas sesji uczestnicy mogli bardziej racjonalnie spojrzeć na swoje działania, określić swoje mocne strony, najefektywniejsze strategie sukcesu jaki hamulce rozwojowe. Dzięki temu byli w stanie trafniej określić kluczowe dla nich obszary do rozwoju i wyzwania do przepracowania
Warsztaty budowania odporności psychicznej – podczas których pracowali nad tym, jak wykorzystując swoje najsilniejsze strony, efektywnie wdrażać i poprzez zmianę własnego podejścia i przekonań, budować w sobie niezbędną do pracy asertywność i pewność siebie w relacjach interpersonalnych
Efekt: według przełożonych – ogromna poprawa widoczna w jakości rozmów z klientami i poziomie ich satysfakcji. Widoczny u pracowników dystans do sposobu wyrażania potrzeb i oczekiwań przez klientów. Większa proaktywność w rozwiązywaniu problemów. Nie odkładanie trudnych rozmów na ostatnią chwilę, branie odpowiedzialności za działanie i jego wynik. Lepsza współpraca z innymi działami w organizacji. Według uczestników: więcej wewnętrznego luzu, lepsze relacje, mniej konfliktów, więcej otwartości w komunikacji.
Diagnoza: Zespół Brawo
Ogólna odporność psychiczna Zespołu Brawo (menadżerowie organizacji w procesie strukturalnej zmiany):
Opierając się na dostępnych badaniach (np. AQR Int. 2008 i Merchant 2009) dowodzących, że im wyższą pozycję w hierarchii zajmuje menadżer, tym większa odporność psychiczną wykazuje, mogliśmy założyć, że badana przez nas grupa, osiągnie średni wynik odporności psychicznej na poziomie 7 – 8 stena.
Jak widać, hipotez ta, w tym przypadku się nie potwierdziła. Wynik zespołu wprawdzie znajduje się powyżej wartości 5,5 a więc jest wyższy niż wynik z rozkładu normalnego, jednak jest niższy od innych badanych przez nas grup menadżerów.
Dla dane z raportu grupy menadżerów z innej organizacji (dyrektorzy regionalni)
Rycina 5. Wynik wyników badań opon psychicznej menadżerów w innej organizacji (średni wynik – 8,00)
Rozkład wyników ogólnej odporności psychicznej Zespołu Brawo, nie dał nam jeszcze żadnych odpowiedzi pozwalających lepiej zdiagnozować problem. Potwierdził za to, że problem w rzeczywistości istnieje.
Po analizie podskal budujących model odporności psychicznej 4C najwięcej informacji o przyczynie problemu znaleźliśmy w podskali Challenge – wyzwania
Skala Challenge (wyzwania), mierzy zakres, w jakim dana osoba (zespół) skłonna jest postrzegać wyzwanie jako szansę. Osoby osiągające wysokie wyniki na tej skali mają tendencje do aktywnego wyszukiwania sytuacji umożliwiających samodzielny rozwój, podczas gdy osoby notujące niskie wyniki, będą unikać sytuacji wyzwania na przykład ze strachu przed porażką lub niechęci do wysiłku, braku pewności co do nowych rozwiązań itp..
Ludzie różnią się swoich podejściach do wyzwań. Niektórzy uważają wyzwania i problemy za szanse, natomiast inni skłaniają się do postrzegania sytuacji wyzwania jako zagrożenia.
Rycina 6. Rozkład wyników odporności psychicznej badanej grupy w skali wyzwania (średni wynik – 4,94)
Przypominam, że badany Zespół Brawo składał się z menadżerów organizacji znajdującej się w strukturalnej zmianie. Teoretycznie to oni powinni być agentami tej zmiany i to oni byli odpowiedzialni za wdrażanie nowych standardów, planowanie i organizowanie poszczególnych etapów wdrażania nowych sposobów działania, komunikowanie ich podwładnym. Jak wynika z ryciny nr 6, aż 22 dwóch menadżerów ma wyniki niższe niż te wynikające z rozkładu normalnego próby (poniżej 5,5).
Szczegółowa analiza raportu grupowego Zespołu Brawo wskazywała to jednoznacznie, że nie są oni w stanie zarówno jako jednostki jak i zespół menadżerski efektywnie realizować stawianych im przez organizację celów w procesie zmiany i stąd właśnie może pochodzić najsilniejsze źródło stresu i presji, z którymi menadżerowie sobie nie radzili. Z naszych obserwacji wynika również, że w momencie doczuwania silnej presji i silnego stresu, ludzie z wynikami poniżej średniej populacyjnej, mają tendencję do zachowań bardziej biernych, charakterystyczne bardziej dla osób wrażliwych niż odpornych psychiczne.
Nasze rekomendacje
Na podstawie tej diagnozy rekomendowaliśmy następujące działania:
Warsztat „Wespół w zespół” – pozwalający doświadczyć uczestnikom efektu synergii, roli i znaczenia proaktywnego podejścia do wyzwań i współpracy w zespole realizującym te same cele organizacyjne.
Sesje rozwojowej informacji zwrotnej dla każdego członka zespołu
Uzyskaliśmy zgodę na badanie uczestników testem Zintegrowanych Stylów Przywództwa (ILM72)
W trakcie sesji użyliśmy kart Oceny Indywidualnego Typu Osobowości AQR – dzięki czemu, uczestnik mógł lepiej zrozumieć własne potrzeby i zachowania a my mogliśmy lepiej określić i zidentyfikować niezbędne metody szkoleniowe
W trakcie sesji uczestnicy mogli spojrzeć na swoje działania zarówno z perspektywy indywidualnej jak i szerszej: zespołowej i organizacyjnej. Dzięki temu byli w stanie trafniej określić kluczowe dla nich obszary do rozwoju i wyzwania do przepracowania
Warsztaty budowania odporności psychicznej – podczas których pracowali nad tym, jak wykorzystując swoje najsilniejsze strony, w oparciu o dominujące u nich style przywództwa, efektywnie wdrażać, i poprzez zmianę własnego podejścia do wyzwań lepiej realizować, cele stawiane im przez organizację, angażując do tego swoich podwładnych.
Efekt:
Sukces. Organizacja zmianę wdrożyła. Z późniejszych komentarzy uczestników wynikało, że lepiej rozumieli swoje reakcje i zachowania. Bardziej efektywnie również potrafili komunikować się ze swoimi podwładnymi, dzięki czemu stali się (w większości) prawdziwymi Liderami zmiany w organizacji. Podkreślali również, że znacząco wzrósł im poziom higieny emocjonalnej w procesie wdrażania zmiany.
Podsumowanie:
Wnioski
Stres może mieć wiele przyczyn (prawda, że głębokie … :)?)
Sama diagnoza, nawet najdokładniejsza, objawu (opis zachowania), nie definiuje źródła problemu (przyczyny takiego, a nie innego zachowania).
Usunięcie objawu nie usuwa przyczyny jego powstania
Badanie odporności psychicznej pozwala zdefiniować obszary, z którymi stresory są najbardziej związane
Dzięki temu możemy trafniej zaprojektować i dopasować działania, dzięki którym uczestnicy uświadamiają sobie jego przyczyny i sami dla siebie wypracowują własne strategie odpornościowe
Recent Comments